Sözleşme Birim Fiyatları Hangi Usulle Tespit Edilmişse, Fiyat Farkına Esas Uygulama Yılı Fiyatlarının Da Aynı Usule Göre Tespit Edilmesi Gerekir – Kamu Zararı – Sayıştay Kararı

Yılı          2013

Dairesi  4

Karar No              209

İlam No                413

Tutanak Tarihi   5.12.2019

Kararın Konusu İhale Mevzuatı ile İlgili Kararlar

HATALI BİRİM FİYAT

…………. A. Ş. yükleniminde bulunan …………. $ ihale bedelli …………. İnşaatı İşinde,

İşe ait sözleşmede, “Sözleşme Birim Fiyatı”nın 2 Ocak 1997 tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru üzerinden hesaplanmış ABD Doları olduğu, “Uygulama Yılı Birim Fiyatı”nın ise her bir uygulama yılının 2 Ocak tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru üzerinden hesaplanmış ABD Doları olduğu ifade edilmesine rağmen, birinci keşif, sözleşme bedeli ve sözleşme birim fiyatlarının tespitinde 2 Ocak tarihli kur olarak, 3 Ocak 1997 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan T.C. Merkez Bankası alış kuru esas alınmışken, uygulama yılı birim fiyatlarının tespitinde, ilgili yılın 2 Ocak tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan T.C. Merkez Bankasının 31 Aralık tarihli alış kurlarının esas alınması suretiyle kamu zararına yol açıldığı hususu ile ilgili olarak;

İşe ilişkin sözleşmenin 5’inci maddesinde;

Birim fiyatın; “İş kalemleri için Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca her yıl tespit edilen ve yayımlanan bedeli ve bu bedellere ait her türlü uzunluk, derinlik, yükseklik ve su zammı gibi zamları (iş türüne göre TCK, DSİ, TEAŞ, TEDAŞ, DLH, İller Bankası ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü birim fiyatları dâhil)”,

Sözleşme Birim Fiyatının; “Birim fiyat tarifine, teknik ve özel şartnamesine uygun olarak yapılacak her iş kalemi için sözleşmesinde tespit edilmiş veya sözleşmesine göre tespit edilecek olan birim fiyatların 2 Ocak 1997 tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru üzerinden hesaplanmış ABD Dolarını (TL den ABD Dolarına çevrilirken 3 hane alınacaktır.)”,

Uygulama Yılı Birim Fiyatının ise; “Onaylı iş programına uygun olarak her yıl yapılacak iş kalemlerine ait birim fiyat olup her uygulama yılının 2 Ocak tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru üzerinden hesaplanmış ABD Dolarını (TL den ABD Dolarına çevrilirken 3 hane alınacaktır.),” şeklinde tanımlandığı;

Sözleşmenin 19.1 maddesinde ise; “Bu işlerde Birim Fiyatlar ABD Doları cinsinden olup, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı birim fiyatlarının 2 Ocak tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru ile ABD Doları eşdeğeri olarak hesaplanacaktır. TL nin ABD Dolarına dönüştürülmesindeki hesaplamalarda rakamlar, gerekli hassasiyeti sağalmak için, virgülden sonra 3 (üç) hane uzatılacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı,

Görülmüştür.

T.C. Merkez Bankasınca yılın her iş günü saat 15:30’da gösterge niteliğinde kurlar belirlenmekte ve internette yayımlanmakta; ertesi gün de, Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır. Ancak, bu kurlar hiçbir kişi ve kurumu bağlamamakta, belirlendikleri günü takip eden iş günü Merkez Bankasının bazı gişe işlemlerinde ve muhasebe amaçlı olarak kullanılmaktadır. Merkez Bankası dışındaki gerçek ve tüzel kişilerin kendi aralarındaki işlemlerde hangi kurun esas alınacağı, tamamen bu kişilerin kendi iradelerinde olan bir husustur. Resmi tatiller, hafta sonları ve yarım gün çalışılan günlerde gösterge kur belirlenmemektedir.

Söz konusu yapım işine ilişkin sözleşme birim fiyatlarının tespitinde, T.C. Merkez Bankasınca 2 Ocak 1997 tarihinde belirlenip 3 Ocak 1997 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ABD Doları kuru esas alınmıştır. İşe ilişkin birinci keşif de, bu şekilde hesaplanan birim fiyatlarla hazırlanmıştır. Fiyat farkı hesabında kullanılacak olan uygulama yılı birim fiyatlarının tespitinde ise, T.C. Merkez Bankasınca ilgili yıldan bir önceki yılın son iş gününde (31 Aralık) belirlenip ilgili yılın ilk iş gününde (2 Ocak) Resmi Gazete’de yayımlanan döviz alış kuru esas alınmıştır.

Fiyat farkı, sözleşme yılı fiyatlarının değişmesi halinde ödenmekte veya kesilmektedir. Birim fiyat listesinde bulunan iş kalemlerine ait fiyatların değişmesi halinde de fiyat farkı ödenmektedir. Bu itibarla, sözleşme birim fiyatları hangi usulle tespit edilmişse, fiyat farkına esas uygulama yılı fiyatlarının da aynı usule göre tespit edilmesi gerekir.

Uygulama yılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı birim fiyatlarının tespitinde kullanılacak olan, “2 Ocak tarihli T.C. Merkez Bankası ABD Doları alış kuru” ifadesinin ne anlama geldiği; başka bir deyişle, ilgili yıldan bir önceki yılın son iş gününde (31 Aralık) belirlenip ilgili yılın ilk iş gününde (2 Ocak) Resmi Gazete’de yayımlanan kuru mu; yoksa, ilgili yılın ilk iş gününde (2 Ocak) belirlenip, ertesi iş günündeki (3 Ocak) Resmi Gazete’de yayımlanan kuru mu ifade ettiği, tarafların ortak iradelerine göre belirlenmesi gereken bir husustur.

Ancak sözleşme yılı birim fiyatları, T.C. Merkez Bankasınca “2 Ocak 1997 tarihinde belirlenip 3 Ocak 1997 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ABD Doları kuru” esas alınarak hesaplandığından, tarafların iradelerinin bu yönde olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda, uygulama yılına ait birim fiyatların da, 2 Ocak tarihinde belirlenip 3 Ocak tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış olan ABD Doları kuru”na göre hesaplanması gerekmektedir. Oysa, uygulama yılı birim fiyatlarının tespitinde, ilgili yıldan bir önceki yılın son iş gününde (31 Aralık) belirlenip ilgili yılın ilk iş gününde (2 Ocak) Resmi Gazete’de yayımlanan döviz alış kuru esas alınmıştır. Bu durumda yapılan uygulama sözleşme hükümlerine aykırı olmaktadır.

Bu itibarla, …………. A. Ş. yükleniminde bulunan …………. $ ihale bedelli …………. İnşaatı İşinde,

İşe ait sözleşmede, “Sözleşme Birim Fiyatı”nın 2 Ocak 1997 tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru üzerinden hesaplanmış ABD Doları olduğu, “Uygulama Yılı Birim Fiyatı”nın ise her bir uygulama yılının 2 Ocak tarihli T.C. Merkez Bankası alış kuru üzerinden hesaplanmış ABD Doları olduğu ifade edilmesine rağmen,

Birinci keşif, sözleşme bedeli ve sözleşme birim fiyatlarının tespitinde 2 Ocak tarihli kur olarak, 3 Ocak 1997 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan T.C. Merkez Bankası alış kuru esas alınmışken, uygulama yılı birim fiyatlarının tespitinde, ilgili yılın 2 Ocak tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan T.C. Merkez Bankasının 31 Aralık tarihli alış kurlarının esas alınması sonucu …………. ABD Doları kamu zararına neden olunduğu tespiti yapılmış ise de; 2008/14400 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereği %5 ilave tenzilat uygulaması ve uygulama yıllarında geçerli KDV oranları dikkate alındığında, kamu zararının …………. ABD Doları olduğu anlaşılmıştır. Bu durum karşısında, …………. ABD Dolarının mevzuatına uygun ödendiği anlaşıldığından, bu tutar için ilişilecek bir husus bulunmadığına;

Kalan …………. ABD Doları tutarındaki kamu zararının ise sorumlularına ortaklaşa ve zincirleme,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55’inci maddesi uyarınca İşbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,

Oy birliğiyle Karar verildi.