YAPIM AŞIRI DÜŞÜK ANALİZİNDEKİ NAKLİYE MESAFESİNİN YÜKSEK BELİRLENMESİ HUKUKA AYKIRIDIR

Karar Tarihi : 28.02.2024

Karar No : 2024/UY.II-368

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Devlet Su İşleri 15. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2023/1268949 İhale Kayıt Numaralı “Şanlıurfa Bozova Pompaj Sulamaları Tahliye Kanalları ve Sanat Yapıları İnşaatı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Devlet Su İşleri 15. Bölge Müdürlüğü tarafından 25.12.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Şanlıurfa Bozova Pompaj Sulamaları Tahliye Kanalları ve Sanat Yapıları İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak İm-Sa İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 05.01.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 08.01.2024 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 15.01.2024 tarih ve 126994 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 13.01.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/67 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, şikâyete konu “Şanlıurfa Bozova Pompaj sulamaları Tahliye Kanalları ve Sanat Yapılar İnşaatı” yapım işi ihalesinin 25.12.2023 tarihinde gerçekleştirildiği, tekliflerinin sınır değerin altında kaldığı, idare tarafından 02.01.2024 tarihinde aşırı düşük teklif açıklama talep yazısının taraflarına gönderildiği, 3 iş kaleminin aşırı düşük teklif açıklamasına konu edildiği, “Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kalemine ait analizde artan kazı nakliye girdisi için mesafenin 25 km olarak belirtildiği,

İdareye yapılan şikayet başvuru üzerine idarece verilen cevabi yazıda özetle “Özel Teknik Şartname’nin 7’nci maddesinde işin yüklenicisine yönelik olarak konulan “Yüklenici tarafından mevcut depo sahaları dışında yüklenicinin bulacağı ve idarenin uygun göreceği depo sahasına malzeme taşınabilecek olup bunun için ilave bir bedel ödenmeyecek/kesilmeyecektir.” düzenlemesi göz önünde bulundurarak, bahse konu depo sahaları dışındaki alanların da kullanılabileceği ve bu nedenle artan kazı nakli için 25 km mesafenin belirlendiği”nin ifade edildiği,

Ancak, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde “Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:

…

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde, kazı nakli analiz girdi miktarının olması gereken değeri, ihale dokümanına istinaden yapılan hesapla, ihale dokümanı ekleri olan depo sahaları, iş kapsamında kazısı yapılacak olan tahliye kanalları projeleri ve proje sahasında işletmeye açık olan yollar göz önüne alınarak hazırlanan nakliye krokileri ve kanal kazı miktarlarına göre oluşturulan hesaplamalar ile artan kazı malzemelerine ait nakliye mesafelerinin ağırlıklı ortalaması esas alınarak taraflarınca yapılan hesaplama sonucu artan kazı nakliye girdisi için 10,80 km mesafenin bulunduğu, itirazen şikâyet dilekçesi ekinde, hesap tablosu ve nakliye krokilerinin sunulduğu,

Ayrıca, proje sahasının sınırlarının 16’ya 21 km’lik bir alanı kapsamakta olduğu, 27 adet tahliye kanalı imalatlarından artan kazı malzemesinin taşınacağı 11 adet deponun bu proje sahası içerisine serpiştirildiği, depoların toplam kapasitesinin 462.437,956 m² olup ihtiyacı fazlasıyla karşıladığı,

Bu sebeple, idarece “Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kalemine ait analizde artan kazı nakli girdisine ait 25 km olarak belirtilen mesafenin, ihale dokümanı ve ekleri olan depo sahaları, iş kapsamında kazısı yapılacak olan tahliye kanalları projeleri ve proje sahasında işletmeye açık olan yollara göre 10,80 km olarak hesaplandığı, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında verilen söz konusu girdi miktarının hatalı olduğu,

İstekliler tarafından ihale dokümanında verilen miktarlar esas alınarak tekliflerin hazırlanacağının ve bu miktarların teklife esas teşkil edeceğinin açık olduğu,

İdare tarafından şikâyete verilen cevapta atıfta bulunulan Özel Teknik Şartname 7’nci maddesinde yer alan düzenlemede söz konusu Şartname’nin amacının, ihale konusu yapım işinin yüklenici tarafından yapılmasına ilişkin sözleşmeye ek teknik şartların belirlenmesi olduğunun açıkça belirtildiği, anılan Şartname’nin amaç bölümünde açıkça “yüklenici” ibaresine yer verildiği görülmüş olup, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4’üncü maddesinde “yüklenici” ifadesinin anlamının “üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekli” olduğunun belirtildiği, anılan Teknik Şartname’nin amacının yüklenici tarafından yerine getirilecek yükümlülükler olup isteklilere yönelik bir hüküm içermediğinin anlaşıldığı,

Ayrıca Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 17’nci maddesinde “verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliliği sağlanması zorunludur” ifadesine aykırı olan ve anılan Yönetmelik’in 9’uncu maddesi esas alınarak hazırlanmayan ve gerekçe olarak işin yüklenicisine yönelik olan Özel Teknik Şartname maddesi göz önüne alınarak ve ihale dokümanı düzenlemeleri ile uyuşmayan 25 km’lik olarak belirlenen artan kazı nakli miktarının, aktarılan mevzuat hükümlerine ve temel ilkelere teşkil etmemesi için, ihale dokumanı ekindeki proje ve depolara göre hesaplanan girdi miktarı olan 10,80 km ile düzeltilmesi ve bu miktar üzerinden yeniden aşırı düşük teklif açıklamasının istenilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

A)Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

…

İdarece gönderilen ihale işlem dosyası incelendiğinde, şikayete konu ihalenin “Şanlıurfa Bozova Pompaj Sulamaları Tahliye Kanalları ve Sanat Yapıları İnşaatı” olduğu, EKAP üzerinden 38 adet ihale dokümanının indirildiği ve 25.12.2023 tarihinde elektronik olarak gerçekleştirilen ihaleye 17 istekli tarafından teklif verildiği, başvuru sahibi İm-Sa İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. dahil 8 istekliye ait teklifin sınır değerin altında kaldığı görülmüştür.

İdare tarafından aşırı düşük teklif sahibi isteklilere 02.01.2024 tarihinde “…aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazının gönderildiği, söz konusu yazı ekinde açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarını gösteren listenin ve analiz formatlarının yer aldığı görülmüştür.

Açıklama istenilen iş kalemi “BTK-1:Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli”ne ait analizde artan kazı nakli girdisine ilişkin formülün yer aldığı ve mesafe için 25 km belirlendiği görülmüştür.

Başvuru sahibinin iddiasının özetle “aşırı düşük teklif açıklamasına konu edilen “Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kalemine ait analizde artan kazı nakli girdisi için 25 km mesafe belirlenmiş olmasının hatalı olduğu, ihale dokümanı düzenlemeleri kapsamında kendilerince yaptıkları hesaplama sonucunda artan kazı naklinin 10,8 km olarak tespit edildiği ve tekliflerinin buna göre hazırlandığı, bu nedenle aşırı düşük teklif açıklamasının söz konusu mesafe üzerinden istenilmesi gerektiği” şeklinde oluğu anlaşılmıştır.

Şikâyete konu ihaleye ait yaklaşık maliyet hesabı incelendiğinde söz konusu “BTK- 1:Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kalemi hesabında artan kazı nakli girdisine ilişkin mesafenin 25 km olarak hesaplamada kullanıldığı ve iş kaleminin yaklaşık maliyetin %24’ünü oluşturduğu görülmüştür.

İhale dokümanı kapsamında isteklilere verilen projeler ve depo sahalarına ilişkin dosyalarda depo sahalarının idarece işaretlendiği, yukarıda aktarılan Özel Teknik Şartname’nin “Bu İhale Kapsamında Yapılacak İşler” başlıklı B bölümünde ise tahliye kanallarının açılması ve kazılardan çıkarak artan hafriyatların dolgu ve depo sahalarına taşınmasına ilişkin düzenleme yapıldığı görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından itirazen şikayet dilekçesi ekinde sunulan bilgi ve belgelerden; idarece ihale dokümanı kapsamında bilgileri sunulan depo sahalarına ilişkin toplam depo hacminin hesaplandığı, söz konusu iş kalemi kapsamında ortaya çıkabilecek toplam hafriyat miktarının mevcut depo sahaları ile karşılanabildiği, bu itibarla mevcut depo sahaları üzerinden artan kazı nakli mesafesinin ortalama 10,8 km olarak hesaplandığı anlaşılmıştır. Ayrıca, mevcut depo sahalarına ait ilgili krokilerin de sunulduğu görülmüştür.

İdare tarafından şikayet başvurusu üzerine verilen cevapta; “İhale dokümanı kapsamında bulunan işe ait Özel Teknik Şartnamenin genel hususlar başlıklı 7. Maddesinde, “Kazıdan çıkacak tüm malzemeler, İdarenin uygun göreceği dolgu ve depo sahalarına nakledilecek olup, yapılacak bu nakliyeler birim fiyatlara dahil olup ilave bir bedel ödenmeyecektir. Yüklenici tarafından mevcut depo sahaları dışında yüklenicinin bulacağı ve idarenin uygun göreceği depo sahasına malzeme taşınabilecek olup bunun için ilave bir bedel ödenmeyecek/kesilmeyecektir.” düzenlemesinin yer aldığı,

Yukarıdaki mevzuat hükümleri göz önünde bulundurulduğunda bahse konu depo sahaları dışında alanlarında kullanılabileceği dolayısı ile yaklaşık maliyet hesabında bu durumlarda göz önünde bulundurularak nakliye mesafesine karar verildiği”nin ifade edildiği görülmüştür.

Söz konusu Özel Teknik Şartnamenin “Genel Hususlar” başlıklı I maddesinin 7’nci bendinden kazıdan çıkacak tüm malzemelerin, idarenin uygun göreceği dolgu ve depo sahalarına nakledileceği, yapılacak nakliyelerin birim fiyatlara dahil olduğu ve ilave bir bedel ödenmeyeceği, yüklenici tarafından mevcut depo sahaları dışında yüklenicinin bulacağı ve idarenin uygun göreceği depo sahasına malzeme taşınabileceği, ancak bunun için ilave bir bedel ödenmeyeceği anlaşılmıştır.

…

Yapılan incelemede, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında açıklama istenilen iş kalemi “BTK-1:Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli”ne ait analizde artan kazı nakli girdisi için mesafenin 25 km olarak belirlendiği görülmüştür. İdarenin şikayete cevabı ile 09.02.2024 tarihli ve 4331528 sayılı yazısı bir arada değerlendirildiğinde, söz konusu mesafenin ihale dokümanı kapsamında belirtilen mevcut

depo sahaları dışındaki alanların da kullanılabileceği varsayımıyla ve idarenin sorumluluk sahasında devam eden toplulaştırma projeleri ile buna bağlı olarak depo sahalarının hem mülkiyet problemleri hem de toplulaştırma çalışmaları sonucunda yerlerinin veya ulaşım yollarının değişebileceği öngörüsüyle hesaplandığı anlaşılmıştır.

İhaleye katılan isteklilerin tekliflerini ihale dokümanı düzenlemeleri çerçevesinde oluşturdukları ve buna uygun olarak aşırı düşük teklif açıklamasında tekliflerini açıklayabilecekleri anlaşılmış olup, şikayete konu ihaleye ait ihale dokümanı kapsamında isteklilere verilen projeler, depo saha bilgileri vb. diğer bilgi ve belgeler ışığında başvuru sahibi tarafından mevcut depo sahaları üzerinden teklifinin oluşturulduğu ifade edilmektedir.

Öte yandan, yaklaşık maliyet hesabında söz konusu iş kalemi için artan kazı nakli girdisine ilişkin mesafenin 25 km olarak hesaplamada kullanıldığı görülmüştür.

Bu çerçevede, idarelerce ihale konusu işin en uygun fiyatla temin edilebilmesi için yaklaşık maliyetin doğru bir şekilde hesaplanması gerektiği, yaklaşık maliyetin doğru tespit edilmesiyle ihale sürecinin ve sözleşme sürecinin aksamadan yürütülmesinin sağlanacağı, ihalelerde idarelerce isteklilerin teklifleri kapsamında idareye sunmaları gereken yeterlik kriterlerinin belirlenmesinde, ilan sürelerinde, ihalelere yerli istekli katılıp katılmayacağına ilişkin düzenlemeler ile ihaleye teklif sunan isteklilerin teklif bedellerinin aşırı düşük olup olmadığının tespit edilmesinde yaklaşık maliyetin önemli bir rol oynadığı, dolayısıyla yaklaşık maliyetin doğru hesaplanmasının ihale sürecinin sağlıklı yürütülmesine doğrudan etkisinin bulunduğu açıktır.

Bununla birlikte, yaklaşık maliyetin hatalı veya fazla hesaplandığının tespiti halinde, öncelikle yaklaşık maliyette tespit edilen hatanın yaklaşık maliyetin etkilediği unsurlar bakımından değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Somut durumda “BTK-1:Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kaleminde artan kazı nakli girdisi için idarece belirlenen 25 km’lik mesafenin ihale dokümanı düzenlemeleri ile uyumlu olmadığı ve bu hususun idare tarafından açıklanamadığı dikkate alındığında, yaklaşık maliyetin %24’ünü oluşturan söz konusu iş kaleminde artan kazı naklindeki mesafenin yaklaşık maliyeti ve sınır değer hesaplarını etkileyeceği, bu durumda aşırı düşük teklif açıklama istenilecek istekli sayısının değişebileceği anlaşılmıştır.

Bu itibarla, “BTK-1:Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kaleminde yer alan artan kazı naklinde mesafeye ilişkin olarak ihale dokümanı kapsamında yer alan projeler, depo saha bilgileri vb. diğer bilgi ve belgeler üzerinden yeniden hesaplama yapılması ve bunun sonucunda hesaplanacak yaklaşık maliyetin ve sınır değerin ihaleye etkisinin yukarıda aktarılan hususlar çerçevesinde tespit edilerek değerlendirme yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

…

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, idarece “BTK-1:Açıkta Her Türlü Kazı Dolgu Yapılması ve Artan Kazının Depo Sahalarına Nakli” iş kaleminde yer alan artan kazı naklinde mesafeye ilişkin olarak ihale dokümanı kapsamında yer alan projeler, depo saha bilgileri vb. diğer bilgi ve belgeler üzerinden yeniden hesaplama yapılması ve bunun sonucunda hesaplanacak yaklaşık maliyetin ve sınır değerin ihaleye etkisinin tespit edilerek değerlendirme yapılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.