6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla Getirilen Yenilikler

• Haziran – Temmuz , 2014 Hamdi GÜLŞEN İhale Makale

Hamdi GÜLŞEN Maliye Bakanlığı Muhaasebat Başkontrolörü

6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun[i]  (bundan sonra “6360 Sayılı Kanun” olarak kısaltılacaktır) 6.12.2012 tarih ve 28489 sayılı Resmi Gazetede yürürlüğe girerek uygulanmaya konulmuştur. Tartışmalı bir Kanun olarak uygulamaya giren bu Kanuna ait temel değişikliklerden önemli bir kısmı yürürlük tarihleri ile birlikte aşağıda maddeler halinde anlatılmıştır.

TEMEL DEĞİŞİKLİKLER:

1- 14 yeni büyükşehir belediyesi kurulmuştur.

Kanunun birinci maddesine göre; Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür.

2- Yeni kurulan ve var olan büyükşehirlerin sınırları il mülki sınırları olarak değiştirilmiştir.

Mevcut büyükşehirlerden[ii] Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırları olarak belirlenmiştir.

3- Büyükşehir belediyelerin sınırları içindeki ilçe belediyelerinin sınırları ilçelerin mülki sınırları olarak değiştirilmiştir. Köylerin ve belde belediyelerin tüzel kişiliği ise kaldırılmıştır.

30 Mart 2014 tarihinden itibaren Büyükşehir Belediyesi olacak iller ile eskiden büyükşehir belediyesi olan tüm illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır.

4- Yeni kurulan ve varolan büyükşehirlerin sınırları içerisindeki özel idarelerin tüzel kişiliğine son verilmiştir.

30.03.2014 tarihinden sonra yani ilk ilk mahalli idareler genel seçiminde uygulamaya geçecektir.

5- Büyükşehirlerde yer alan bucaklar ve bucak teşkilatına son verilmiştir.

30.03.2014 tarihinden sonra yani ilk ilk mahalli idareler genel seçiminde uygulamaya geçecektir.

6- 27 yeni ilçe kurulmasına karar verilmiştir.

Yeni kurulan ilçeler ve ilçe isimli belediyeler aşağıda gösterilmiştir. 30.03.2014 tarihinden sonra yani ilk ilk mahalli idareler genel seçiminde uygulamaya geçecektir.

7- 50 İlde toplam 559 belediyenin tüzel kişiliği kaldırılmıştır.

6360 Sayılı Kanunun geçici ikinci maddesi “Türkiye İstatistik Kurumu tarafından tespit edilen 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayım sonuçlarına göre nüfusu 2.000’in altında olan ekli (27) sayılı listedeki adları yazılı belediyelerin tüzel kişilikleri ilk mahalli idareler genel seçiminden geçerli olmak üzere kaldırılarak bu belediyeler köye dönüştürülmüştür.”şeklinde düzenlenmiştir. Madde kapsamında bu belediyelerin tüzel kişiliğine son verilmiştir. Ancak aynı maddenin beşinci fıkrasının sonunda ekli (27) sayılı listede yer almakla birlikte, 6360 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihe kadar (06.12.2012 tarihine kadar) 5393 sayılı Kanunun 8 inci maddesine uygun olarak birleşme veya katılma yoluyla nüfusunu 2.000’in üzerine çıkaran belediyelerin tüzel kişilikleri korunacağı da belirtilmiştir.

8- Belediyelere “Mabet” yapma yetkisi verilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun 7 nci maddesinin başlığı “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” şeklinde değiştirilerek (n) bendine “mabetler ile” ibaresi eklenmiştir.  Maddenin son hali;

“n) Gerektiğinde mabetler ile sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.” şeklinde düzenlenmiştir.

Ayrıca 5216 sayılı Kanunun üçüncü fıkrasının (d) bendinde yer alan “beceri kursları açmak;” ibaresinden sonra gelmek üzere “mabetler ile” ibaresi eklenmiştir. İlgili madde “d) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerden; 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; mabetler ile sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.”şeklinde düzenlenmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin birinci cümlesinde yer alan “sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir;” ibaresinden sonra gelmek üzere “mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir;” ibaresi eklenmiş. İlgili madde; “Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir; mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir.” şeklinde düzenlenmiştir.

5393 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin dördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir. “Belediye ve bağlı idareler, meclis kararıyla mabetlere indirimli bedelle ya da ücretsiz olarak içme ve kullanma suyu verebilirler.”

9- Spora teşvik artırılarak nakdi yardım yapılmasının önü açılmıştır.

Belediyelerin amatör spor kulüplerine nakdi yardım yapması her zaman tartışılan ve sorunlar yaşanan bir konu olarak uygulamada yer almaktaydı. Yapılan düzenleme ile nakdi ve ayni yardım yapma yetkisi verilmiş, ancak yapılacak nakdi yardımın sınırı net olarak çizilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunun (m) fıkrası ile yapılan değişiklik aşağıdaki gibidir.

“m) Büyükşehir’in bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapmak, malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara, teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere belediye meclis kararıyla ödül vermek.”

Madde değişikliği ile nakdi yardımın yapılabileceği ayrıca eskiden sadece sporculara yapılan yardım teknik yönetici, antrenör ve öğrencileri kapsamaktadır.

5393 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasından (b) bendinin ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

 “Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir.”

“Belediyelerin birinci fıkranın (b) bendi uyarınca, sporu teşvik amacıyla yapacakları nakdî yardım bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın binde yedisini geçemez.”

Bu fıkra ile belediye kanununda da gerekli düzeltme yapılmıştır. En çok dikkat çeken husus ise nakdi yardımın sınırı olmasıdır. Bu kapsamda bir belediye nakdi yardım için bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeler için tahakkuk eden miktarın binde yedisini geçememesidir.

10- Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyeler kadınlar ve çocuklar için konukevi açma zorunluluğu getirilmiştir.

5393 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler.”

11- Mahalli idarelerin bütçelerinden yardım yapılması ile ilgili maddelerinde esneklik getirildi.

5393 sayılı Kanunun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75 inci maddesi birinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“c) Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.”

“5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.”

Madde hükmüne bakıldığı zaman belediyelerin kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile doğrudan izin almaksızın ortak hizmet projesi geliştirebilecekleri belirlenmiştir. Bunların dışındaki diğer dernek ve vakıflarla gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekliği getirilmiştir.

Ayrıca 75 inci maddenin sonuna eklenen fıkra ile belediyelerin 5018 sayılı Kanunun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29 uncu maddesinin ikinci cümlesini uygulamayacaklarını hüküm altına almıştır.  İlgili maddenin ikinci cümlesi ise “Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.”  şeklinde düzenlenmiştir. 5253 sayılı Dernekler Kanununun “yardım ve işbirliği” başlıklı 10 uncu maddesinde de benzer hükümler vardır. Bu kapsamda bütçelerde yardım yapabilme şartlarından olan bütçelerinde öngörülmüş olma bu madde ile bir nevi kaldırılmış ve esneklik getirilmiştir.

12- Genel bütçe vergi gelirlerinden il özel idarelerine ve belediyelere pay verilmesi oranları ile dağıtım kriterlerinde değişiklik yapılmıştır.

6360 Sayılı Kanunun 25 ve 26 ncı maddelerinde karışık olarak görülen yeni oranlar ile il özel idarelerine ve belediyelere genel bütçe vergi gelirlerinden pay verilmesi hükümleri düzenlenmiştir. Pay dağıtımı kurallarından olan nüfus kriterine ek olarak yüzölçümü kriteri de sisteme dahil edilmiş oldu. Özetle yeni düzenleme aşağıdaki şekilde tasnif edilmiştir.

Büyükşehir Belediyelerine:

Büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 6’sı (Akaryakıt ile ilgili özel tüketim vergisi hariç olmak üzere)  ile büyükşehirlerdeki ilçe belediyelerine ayrılan payların yüzde 30’u toplamı pay olarak ayrılmaktadır.

Dağıtım kriteri; toplanan yüzde 6’nın yüzde 60’ı doğrudan büyükşehir belediyesi hesabına aktarılacak, kalan yüzde 40’ın yüzde 70’i nüfus, yüzde 30’u ise yüzölçümü esasına göre paylaştırılacaktır.

Büyükşehir İlçe Belediyelerine:

Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 4,50’si, (Net olarak[iii] yüzde 2,70’i) ayrılacaktır.

Dağıtım kriteri ise; toplanan payın yüzde 90’lık kısmı ilçelerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı ise ilçelerin yüzölçümüne göre dağıtılacaktır.

Diğer belediyelere:

Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 1,50’si pay olarak ayrılacaktır.

Dağıtım kriteri ise; toplanan payın yüzde 80’lik kısmı belediyelerin nüfusuna, yüzde 20’lik kısmı ise gelişmişlik endeksine göre dağıtılacaktır.[iv]

İl Özel İdarelerine:

Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 0,05’i ayrılmaktadır.

6360 Sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile 02.07.2008 tarihli ve 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 1,50’si büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde 4,50’si büyükşehirlerdeki ilçe belediyelerine ve yüzde 0,5’i il özel idarelerine ayrılır.

(3) 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listede yer alan mallardan tahsil edilen özel tüketim vergisi hariç olmak üzere, büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 6’sı ile genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden büyükşehirlerdeki ilçe belediyelerine ayrılan payların yüzde 30’u büyükşehir belediye payı olarak ayrılır.”

6360 Sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile 5779 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve beşinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

“(2) Birinci fıkrada belirtilen gelişmişlik endeksine göre dağıtılacak miktar için Kalkınma Bakanlığı tarafından tespit edilen en son veriler esas alınır. Bu endeksin kullanımında, belde belediyeleri için bağlı bulunduğu ilçenin endeks değeri uygulanmak üzere, il, ilçe ve belde belediyeleri gelişmişlik katsayılarına göre en az gelişmiş olandan en çok gelişmiş olana doğru ve eşit nüfus içeren beş gruba ayrılır. Eşitliği bozan ilçe, denge kurulacak şekilde beldeleriyle birlikte bir önceki gruba veya bir sonraki gruba ilave edilir. Birinci fıkraya göre belirlenen miktarın yüzde 23’ü birinci gruba, yüzde 21’i ikinci gruba, yüzde 20’si üçüncü gruba, yüzde 19’u dördüncü gruba ve yüzde 17’si beşinci gruba tahsis edilir. Bu tahsisat, her grup içinde, gruba giren belediyelerin nüfuslarına göre dağıtılır.

(3) 2 nci maddenin ikinci fıkrasına göre ayrılan büyükşehirlerdeki ilçe belediyeleri payının; yüzde 90’lık kısmı ilçelerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı ise ilçelerin yüzölçümüne göre dağıtılır. Hesaplanan tutardan yüzde 30’luk büyükşehir belediyesi payı ayrıldıktan sonra kalan miktar büyükşehir ilçe belediyelerinin hesabına İlbank A.Ş. tarafından aktarılır.

(4) 2 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre ayrılan yüzde 6’lık büyükşehir belediye payının yüzde 60’ı doğrudan ilgili büyükşehir belediyesi hesabına aktarılır. Kalan yüzde 40’lık kısmının yüzde 70’i nüfusa, yüzde 30’u yüzölçümü esasına göre büyükşehir belediyeleri arasında dağıtılır.”

13- Yeni kurulacak büyükşehir ilçe belediyelerine bir defaya mahsus 3 kat artırımlı pay verilecektir.

Önemli bir değişiklik ise 6360 Sayılı Kanunun Geçici Madde 1’in 17 nci bendinde kendini göstermektedir. 30 Mart 2014 mahalli idareler seçimlerinden sonra bir defaya mahsus olmak üzere seçimleri takip eden ayda tahakkuk ettirilecek tutar, üç kat artırımlı olarak ödenecektir. Kaynak ise Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun Yedek Ödenek Tertibinden Maliye Bakanlığınca karşılanacaktır. İlgili Geçici Madde 1’in 17 nci bendi aşağıda gösterilmiştir.

“(17) Ekli (25) sayılı listede yer alan büyükşehir ilçe belediyelerine 2/7/2008 tarihli ve 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun uyarınca seçimleri müteakip ayda tahakkuk ettirilecek miktar İlbank A.Ş. tarafından üç katı artırımlı olarak ödenir. İlave kaynak yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun Yedek Ödenek Tertibinden Maliye Bakanlığınca karşılanır.”

14- Yol harcamalarına katılma paylarının alınması belediyelerin (meclisin) takdirine bırakıldı.

6360 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yolların inşa, tamir ve genişletilmesi nedeniyle 2464 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca tarh edilmemiş harcamalara katılma payları belediye meclisi kararıyla alınmayabilir. Madde gereğince 2462 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun “Yol harcamalarına katılma payı” başlıklı 86 ncı maddesi ilk paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce aşağıdaki şekillerde inşa, tamir ve genişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden meclis kararı ile Yol Harcamalarına Katılma Payı alınabilir.”

15- Tüzel kişiliği kaldırılan köylerde beş yıl süreyle emlak vergisi alınmayacaktır. (Ayrıca Gelir Vergisi Kanunu açısından bazı vergi muafiyeti ve istisnalarında 31.12.2017 tarihinde kadar uzatımlar söz konusudur)

Önemli bir değişiklikte 30 Mart 2014 tarihinden itibaren kendisini belediye gelirleri açısından gösterecektir. Tüzel kişiliği kaldırılan köyler ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesi ile köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerde emlak vergisi ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları beş yıl süreyle alınmayacak olmasıdır.

Ayrıca bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret beş yıl süreyle en düşük tarifenin % 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenecektir.

Madde hükmüne bakıldığı zaman tüzel kişiliği kaldırılan köylerde Gelir Vergisi Kanunu açısından da değişiklikler kendisini göstermektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendinde yer alan; kaldırılan köylerde gezici olarak her türlü sanat işleriyle uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açmak suretiyle yapanlardan basit usule tâbi olmanın genel şartlarını taşıyanlar, 31/12/2017 tarihine kadar (bu tarih dâhil) vergiden muaf esnaf sayılırlar.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde yer alan; “Köylerde veya son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5 000’i aşmayan yerlerde faaliyet gösteren ve münhasıran el ile dokunan halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri;” 31/12/2017 tarihine kadar (bu tarih dâhil) gelir vergisinden istisnadır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde yer alan; “5. Köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam , bekçi ve benzeri hizmetlilerine köy bütçesinden ödenen ücretler ile çiftçi mallarını koruma bekçilerinin ücretleri;” 31/12/2017 tarihine kadar (bu tarih dâhil) gelir vergisinden istisnadır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 66 ncı maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendinde yer alan; “5. Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesinde belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar (Şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5.000’i aşmayan yerlerde faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları gelir vergisinden muaftır);” 31/12/2017 tarihine kadar (bu tarih dâhil) gelir vergisinden istisnadır.

6360 sayılı Kanunun yukarıda tasnif ettiğimiz konuyla ilgili Geçici Madde 1 in 15 inci fıkrası aşağıda düzenlenmiştir.

“ (15) Bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre alınması gereken emlak vergisi ile 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları beş yıl süreyle alınmaz ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendi, 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci bendi ile beşinci bendi, 66 ncı maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendi hükümleri 31/12/2017 tarihine kadar (bu tarih dâhil) uygulanmaya devam edilir. Bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret beş yıl süreyle en düşük tarifenin % 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir. 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesi ile köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerde de bu fıkra hükmü uygulanır.”

16- Valiler ile Büyükşehir Belediye Başkanlarına diplomatik pasaport kullanma hakkı verilmiştir.

5682 sayılı Pasaport Kanunun “Diplomatik Pasaport” başlıklı 13 üncü maddesinde yapılan ilave değişiklik ile Valilere ve Büyükşehir Belediye başkanlarına diplomatik pasaport verileceği hüküm altına alınmıştır. İlgili değişiklik maddesi 6336 sayılı kanunun 31 inci maddesi ile eklenmiştir.

“MADDE 31 – 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanununun 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Diyanet İşleri Başkanına,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Valilere, Büyükşehir Belediye başkanlarına,” ibaresi eklenmiş ve 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Büyükşehir” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.”

17- İllerde 112 Acil Çağrı Merkezleri kurulması yolu açıldı.

            6360 Sayılı Kanunun 33 üncü maddesine göre; tüm acil çağrıları karşılamak üzere büyükşehirlerde Yatırım İzleme Ve Koordinasyon Başkanlığı bünyesinde, diğer illerde ise valilikler bünyesinde 112 acil çağrı merkezleri kurulması yolu açıldı. Bu merkezlerin iş ve işlemleri İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği de hüküm altına alınmıştır.

18- Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu UKOME’ye üye olarak katılabilecek.

6360 Sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre; Ulaşım Koordinasyon Merkezi bünyesine Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisi üye olarak katılacaktır. İlçe belediye başkanları, kendi başkanı oldukalrı belediyeyi ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılacaklardır. Ayrıca Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcilerinin de davet edilerek görüşlerinin alınacağı ilgili madde metnine eklenmiştir.

19- Maden ruhsatlarının verilmesi ve elde edilen bazı gelirlerde değişiklikler yapılmıştır.

            6360 Sayılı Kanunun 3 üncü maddesi altıncı yedinci ve sekizinci bentleri 30 Mart 2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular ruhsatına[v] ilişkin yetki ve görevler, il özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı illerde valiliklerce yürütüleceği hüküm altına alınmıştır.

Yedinci bentte ise; 3213 sayılı Kanuna göre maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin yetki ve görevler, il özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı illerde valiliklerce yürütülecektir.

Ruhsat dışında elde edilen bazı gelirlerde aşağıda sıralanan değişiklikler yapılmıştır.

·         5686 sayılı Kanuna göre verilen idare payına ilişkin gelirler ve harçlar ile aynı Kanun gereğince valiliklerce yapılan ihalelerden elde edilen gelirler,

·         3213 ve 5686 sayılı kanunlar gereğince valilik ve kaymakamlıklarca uygulanan idari para cezaları,

·         3213 ve 5686 sayılı kanunlar gereğince yapılan ihaleler nedeniyle alınan teminatlardan elde edilen gelirler genel bütçeye gelir kaydedilecektir.

20- Elektronik haberleşme istasyonlarına yer seçimi belediyelerce yapılacaktır.

6360 Sayılı Kanunun 18 inci maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunun 15 inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent, birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra ve dördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir. Eklenen ibareler ile mobil istasyonlarına yer seçme görevi belediyelere verilmektedir. Diğer dikkat çeken gelişme ise büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde yer seçim belgesi vermeye ve ücretini almaya büyükşehir belediyeleri yetkili kılınmışlardır.

“r) Belediye mücavir alan sınırları içerisinde 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu, 26/9/2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili diğer mevzuata göre kuruluş izni verilen alanda tesis edilecek elektronik haberleşme istasyonlarına kent ve yapı estetiği ile elektronik haberleşme hizmetinin gerekleri dikkate alınarak ücret karşılığında yer seçim belgesi vermek,”

“(r) bendine göre verilecek yer seçim belgesi karşılığında alınacak ücret Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca belirlenir. Ücreti yatırılmasına rağmen yirmi gün içerisinde verilmeyen yer seçim belgesi verilmiş sayılır. Büyükşehir sınırları içerisinde yer seçim belgesi vermeye ve ücretini almaya büyükşehir belediyeleri yetkilidir.”

21- Yatırım bütçelerinin %10’u on yıl süreyle altyapı hizmetleri için ayrılacaktır.

İstanbul ve Kocaeli hariç, büyükşehir, büyükşehir ilçe belediyeleri ve bağlı idareler yatırım bütçelerinin en az % 10’unu on yıl süre ile 6360 Sayılı Kanun kapsamında belediye sınırlarına dâhil olan yerleşim yerlerinin altyapı hizmetleri için kullanacaklardır.

 22- Büyükşehir belediyelerinin şirketlerine ihalesiz verdiği otopark, büfe ve çay bahçelerinin üçüncü kişilere devir işlemlerinde Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılması zorunlu hale geldi.

6360 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ise 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun “Şirket kurulması” başlıklı 26 ncı maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.”

 Bu kapsamda artık belediye şirketlerince üçüncü kişilere devirlerde Devlet İhale Kanunu zorunlu olarak uygulanacaktır. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun “Şirket kurulması” başlıklı 26 ncı maddesi aşağıda gösterildiği gibi son halini almaktadır.

 “Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/10 md.) Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.

[i] 14/3/2013 tarihli ve 6447 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu Kanunun başlığında yer alan “ON ÜÇ” ibaresi “ON DÖRT” olarak, “YİRMİ ALTI” ibaresi “YİRMİ YEDİ” olarak değiştirilmiş ve 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Muğla,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Ordu,” ibaresi eklenmiştir.

[ii] İstanbul ve Kocaeli Büyükşehir Sınırları önceden il mülki sınırları olarak belirlenmiştir.

[iii] Yüzde 4’50’nin Yüzde 30’u büyükşehir belediyesine, yüzde 10’u ise su idaresine (2560 sayılı Kanun Madde 13/c) pay olarak ayrılacağı için oran (1,35 + 0,45 =1,80) etmektedir ve bu tutarın indirilmiş hali net olarak (4,50- 1,80=2,70) yüzde 2,70’dir.

[iv] 5779 Sayılı Kanunun “Belediye paylarının tahsisine ilişkin esaslar” başlıklı beşinci maddesinin birinci fıkrası değişmediği için gelişmişlik endeksi uygulamasına devam edilmektedir. İlgili Maddenin birinci fıkrası “(1) 2 nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen orana göre ayrılan belediye payının; yüzde 80’lik kısmı belediyelerin nüfusuna ve yüzde 20’lik kısmı gelişmişlik endeksine göre İller Bankası tarafından belediyelere dağıtılır.” Hükmü yer almaktadır.

[v]  5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanununa göre verilmekte olan ruhsatlar.