1. Kamu İhaleleri İle İlgili Genel Hususlar
İdarenin ihtiyaçlarının karşılanması için gerçek veya tüzel kişilerle kamu ihale usulü uygulanarak yaptığı sözleşmelere “Kamu İhale Sözleşmeleri” adı verilmektedir. Kamu ihale sözleşmeleri, kamu kaynağının harcanmasına sebep olduğundan, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasının belirli esaslara bağlanması zorunlu kılınmıştır.
Kamu ihale sözleşmeleri; idare hukuku, özel hukuk, borçlar hukuku, iktisat ve maliye mevzuatlarının hiyerarşisinden oluşan bir disiplinler arası alandır. Kamu ihale sözleşmeleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu hükümleri doğrultusunda idare adına ihale komisyonlarınca düzenlenir, ihale yetkilisi ve yüklenici tarafından onaylanır, gerçekleştirme görevlileri tarafından uygulanır, muhasebe yetkilisince tahakkuka bağlanarak son bulur.
Kamu idareleri ihtiyaçlarını temin ederken, her iki Kanunun da hükümlerine göre hareket etmelidir. Borçlar Kanununun genel hükümlerine göre bir sözleşmenin varlığından bahsedilebilmesi için, sözleşmeyi akdedilecek iki tarafın bulunması, yazılı bir metnin varlığı, yapılacak işin özelliğinin belirlenmiş ve tarafların akdin bütün esasları üzerinde anlaşmış olmaları gereklidir.
Bu kitapta, kamu ihale sözleşmeleri anlatılırken 4734 ve 4735 sayılı kanunun içeriği anlatılıp birbirleriyle olan münasebetlerinden bahsedilecektir. Aşağıda iki kanunun birbirleriyle olan münasebetleri şekle dilmeye çalışılmıştır:
2. Kamu Alımlarının Türk Hukukundaki Gelişim Süreci
Kamu ihalesi sözleşmeleriyle ilgili ilk yasal düzenlemeler 1857 tarihli Nizamnameyle yapılmış, içerdiği sınırlı hükümlerle satın alma yapılmıştır. 10 Muharrem 1330 (1914) tarihli ek bir nizamname ile çeşitli satın almaların ve bazı yapım işlerinin, bakanların izniyle ihaleye çıkarılmaksızın yapılması kabul edilmiştir.
Günümüzde halen kamu alımlarında kullanılan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 01.01.2003 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Ancak yayımlandığı tarihten günümüze kadar geçen sürede her iki kanunda da birçok değişiklik yapılmış, en son ve kapsamlı değişiklik 5812 sayılı ‘’Kamu İhale Kanunu ile Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 20 Kasım 2008 tarihinde kabul edilerek 5 Aralık 2008 tarih ve 27075 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununu yürürlükten kaldırmamış, sadece kendi kapsamına giren ihaleler bakımından uygulanamayacağına hükmetmiştir. Kanun koyucu gelir getirici; satım, kiraya verme gibi işlerin 2886 sayılı Kanun ile yapılmasına devam edilmesi ancak, kamu kaynağının harcanmasını gerektiren mal ve hizmet alımı, yapım işleri ile danışmanlık alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile yürütülmesi gerektiğine hükmetmiştir.