Ekonomik Açıdan Avantajlı İkinci Teklif Belirlenmesi İdarenin Takdirindedir
Aralık 31, 2022
Şartnamede Yeterlik Kriteri Olarak Belirlenen Belgelerin Teklif Ekinde Sunulmaması
Ocak 3, 2023
Karar No : 2022/UH.I-884
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2022/395691 İhale Kayıt Numaralı “Asfalt ve Malzeme Nakli Hizmet Alımı” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından 23.05.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Asfalt ve Malzeme Nakli Hizmet Alımı” ihalesine ilişkin olarak Hızır Mühendislik İnşaat Makina Elektrik Temizlik Taşımacılık Sanayi Ticaret Limited Şirketi’nin 17.06.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 20.06.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 30.06.2022 tarih ve 30822 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 30.06.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2022/688 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhalede en düşük teklifi veren firmanın aşırı düşük teklif açıklaması vermemesinin çok büyük bir kamu zararına yol açtığı, firmanın neden açıklama vermediğinin herkesin malumu olduğu, ihale üzerinde bırakılan firmayla birlikte araç toplayarak aralarında anlaşma yapmasının şaibe yarattığı,
2) En düşük teklifi veren firmanın aşırı düşük teklif açıklaması vermemesinin ihalede rekabet ortamını oluşmadığının net bir göstergesi olduğu, rekabet ortamının oluşmaması ile ihale çok yüksek fiyata giderek 3.5 milyon TL’lik kamu zararı oluşturduğu, dolayısıyla ihalenin iptal edilmesi gerektiği,
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1 ve 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
Anılan Kanun’un “Yasak fiil veya davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde “İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.
b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.
c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.
d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif vermek.
e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.
Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında belirtilen hükümler uygulanır.” hükmü,
Aynı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri (Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
(Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Aynı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.
…
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” 16.3’üncü maddesinde “16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;
a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,
b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,
c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.
16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.
16.3.3. (Ek madde: 26/01/2021-31376 R.G./1. md.) 4734 sayılı Kanunun 52 nci maddesi uyarınca danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde toplam puanı en yüksek olan istekli ile görüşme yapılmak suretiyle ihalenin sonuçlandırılması gerekir. Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde, mali teklif üzerinde yapılan görüşmenin kapsamının ödeme koşulları ve planının, mali teklif tutarını değiştirmemek kaydıyla idare lehine düzenlenmesine yönelik olabileceği hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede, danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde toplam puanı en yüksek isteklinin mali teklifinin yaklaşık maliyetin üzerinde olması halinde, ihale, bütçe ödenekleri dikkate alınarak toplam puanı en yüksek olan bu istekli üzerine bırakılır ya da iptal edilir.” açıklamaları yer almaktadır.
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından 23.05.2022 tarihinde gerçekleştirilen inceleme konusu ihale adının “Asfalt ve Malzeme Nakli Hizmet Alımı” olduğu, başvuru konusu ihaleye 9 isteklinin teklif verdiği, ihale komisyonunca başvuru sahibinin teklifinin iş deneyim belgesi teklif bedelinin %30’unu karşılamadığı ve 2021 yılı bilançosunun sunulmadığı gerekçesiyle, Özer Atık Yönetimi Taş. Tem. İnş. Gıda San. Tic. Ltd. Şti. ile Yaksan Yakıt Tem. Gıda Taş. Oto. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin ise yeterlik bilgileri tablosunda geçici teminata ilişkin satırların doldurulmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, teklif fiyatları sınır değer tutarının altında olan Aktekin Mad. Petrol. Gıda Yapı Taş. Tem. Orman Ürün. San. ve Tic. Ltd. Şti.den 25.05.2022 tarihli ve 81987 sayılı yazı ile şoför giderleri, kontrol aracı giderleri, araç takip sistemi giderleri, zorunlu sigorta giderleri, motorlu taşıtlar vergisi, muayene giderleri, bakım-onarım ve lastik giderlerine ilişkin aşırı düşük teklif açıklanması istenildiği, açıklama sunmayan anılan isteklinin teklifinin reddedildiği ve 08.06.2022 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin sınır değerin üzerindeki ilk geçerli teklif olan Doğan İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakılmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
Şikâyete konu ihalede aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan isteklinin teklif bedelinin 9.380.000,00 TL, ihale komisyonunca hesaplanan sınır değerin 11.150.640,00 TL, yaklaşık maliyetin 18.098.000,00 TL ve ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif bedelinin 12.876.000,00 TL olduğu görülmektedir.
4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesinde; teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklilerden, açıklama için verilen sürede yazılı açıklamada bulunmayanlar ile yaptığı açıklama komisyonca yeterli görülmeyenlerin tekliflerinin reddedileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu doğrultuda idarece sınır değerin altında teklif veren Aktekin Mad. Petrol. Gıda Yapı Taş. Tem. Orman Ürün. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasına cevap vermediği gerekçesiyle teklifini reddetmesi işleminde mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında tekliflerin kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebileceği, bu durumda sorumluluğun idareye ait olduğu anlaşılmaktadır.
Açık ihale usulü ile ihale edilen ilanı 25.04.2022 tarihinde yayımlanan, bütün isteklilerin teklif verebileceği ihalede, idarenin yeterli şartların olması durumunda yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifleri kabul etmesinde mevzuat açısından herhangi bir engel olmadığı, kaldı ki ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi isteklinin teklif fiyatının yaklaşık maliyetin altında olduğu, bahse konu ihale komisyonu kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı, ihaleyi iptal etme takdir yetkisinin de idareye ait olduğu hususları göz önüne alındığında başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
Ayrıca Kurum tarafından yapılacak olan incelemenin; başvuru konusu ihaleye ilişkin ihale işlem dosyası üzerinden yapıldığı, ihaleye katılan istekliler arasında ihale sonucunu etkileyecek bir anlaşmanın yapılıp yapılmadığının ihale işlem dosyası üzerinden tespitinin mümkün olmadığı anlaşıldığından bu yöndeki iddianın da yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
