Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ve İhalenin İptali

Kanun koyucunun, idareye kanun kapsamında belirli yetkiler verirken veya belirli sınırlar koyarken seçim serbestisi vermesine “takdir yetkisi” denilmektedir. Kamu ihale hukukunda da kanun koyucu idarelere bazı konularda takdir yetkisi vermiştir.  İhale hukukunda  idareye verilmiş en önemli takdir yetkisi ise ihalenin iptali yetkisidir.

Ancak idarelere verilen ihalenin iptal edilmesi takdir yetkisi sınırsız değildir. Bu yetkinin kullanılmasında kamu yararı ve hizmet gerekleri kriterleriyle sınırlandırılma yoluna gidilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununda  ihale, ihale sürecinin belirli aşamalarında iptal edilebilir;

Kanunun 16. maddesinde  “İhale Saatinden Önce İhalenin İptal Edilmesi”, 39. maddesinde “Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ve İhalenin İptali” ve Kanun’un 40. Maddesinde “İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması” hallerinde ihalenin iptal edilebileceği düzenlenmiştir.

4734 sayılı Kanunun “Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ve İhalenin İptali” başlıklı 39’uncu maddesine göre ihale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.

4734 sayılı Kanunun 39’uncu maddesinin gerekçesinde ihale komisyonu tarafından tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması, yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle ihaleyi iptal edilebileceği belirtilmiştir. Gerekçede “gibi” kelimesi kullanıldığından bu nedenlerin tahdidi olmadığı, ihalenin başka nedenlerle de iptal edilebileceği anlaşılmaktadır.

İdareler tarafından ihalenin iptali umumi olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesi gerekçe gösterilerek yapılmaktadır. Kanun koyucu ihalenin iptalinde idareye takdir yetkisi vermiş ve bu yetkiyi kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlandırmıştır. Ancak mevzuatta ihaleyi iptal etme nedenleri açık olarak sayılmamış ve kamu yararı ile hizmet gerekleri kavramları net bir şekilde açıklanmamıştır. Bu nedenle takdir yetkisinin sınırını genellikle Kamu İhale Kurulu ve yargı kararlarıyla belirlemek mümkün olmaktadır.