Yaklaşık Maliyet Üzerindeki Tekliflerin Uygun Bulunması İdarenin Takdir Yetkisindedir
Ocak 21, 2023
İdare Aşırı Düşükte Önemli Olduğu Tespit Edilen Maliyet Bileşenlerini Tereddütte Mahal Vermeyecek Şekilde Belirlemelidir
Mart 11, 2023
Karar No : 2023/UM.II-396
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2022/1181091 İhale Kayıt Numaralı “Et ve Tavuk Eti Alım İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Kırıkkale Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından 07.12.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Et ve Tavuk Eti Alım İşi” ihalesine ilişkin olarak Üreten Tem. İnş. Kimya Gıda Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 12.01.2023 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 18.01.2023 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 23.01.2023 tarih ve 75148 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 23.01.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2023/163 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihalede, idare tarafından ihale üzerinde kalan isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu ancak anılan isteklinin teklif açıklamasını idareye sunmadığı, bu sebeple isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerekirken idare tarafından re’sen yapılan fiyat araştırması neticesinde, ihale üzerinde kalan isteklinin teklif bedelinin kırım oranının kabul edilebilir düzeyde olduğu belirtilerek isteklinin teklifin uygun bulunduğu ve ihalenin anılan istekli üzerinde kaldığı, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmayan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği iddiasına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddiasının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58’inci maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
(2) İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal temininde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen malların özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,
Anılan Yönetmelik’in “Elektronik ihale” başlıklı 58/A maddesinde “…(9) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde aşağıdaki esaslar dikkate alınır:
…
b) Diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların tespit edilmesi halinde bu isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları ve ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları istenir. Beyan edilen bilgi/belgeler ve teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon işlemlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Sunulan bilgi ve belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamaları çerçevesinde;
…
2) Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağladığı anlaşılan ve numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi uygun görülen isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları incelenir ve açıklamaları uygun görülmeyenlerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 62/A maddesinde “62/A.1. Mal alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
62/A.1.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir. İstekliler, aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini, bu Tebliğin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde belirtilen yöntemlerle açıklayabilirler.
…
“Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Yürürlükteki mevzuat ve sözleşme hükümleri gereğince, kdv hariç ihale, sözleşme ve taahhüdün tamamın yapılmasına ait ödenecek bütün vergi, resim ve karar pulu, damga vergisi, kontrol ve test giderleri, montaj giderleri, ambalaj giderleri, yedek malzeme ve montaj malzemeleri giderleri, nakliye giderleri, personel giderleri vb. harçlarla, sözleşmenin çoğaltılması dahil sözleşme giderleri, kik payı, yükleme, boşaltma, tartı, istif etme, ambalajlama, taşıma, muayene ile her türlü sigorta vb. giderleri teklif fiyata dahil edilerek verilecektir.
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3. Bu madde boş bırakılmıştır.
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.
25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,
“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Verilen tekliflerden diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların, ihale komisyonu tarafından tespit edilmesi halinde, bu teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu tarafından;
a) İmalat sürecinin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temininde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen malın özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
…
İncelemeye konu ihalenin Kırıkkale Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen et ve tavuk eti alım işi olduğu, ihalede üç adet ihale dokümanı indirildiği, 07.12.2022 tarihinde yapılan ihaleye iki isteklinin katıldığı, yapılan sınır değer hesaplaması sonucunda bir isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, anılan istekli tarafından idareye aşırı düşük teklif açıklaması sunulmamış olduğu, idare tarafından yapılan fiyat araştırması nedeniyle isteklinin teklifinin uygun bulunduğu ve ihalenin anılan istekli üzerinde bırakıldığı görülmüştür.
İlgili mevzuat hükümleri ve ihale dokümanı düzenlemelerinde, ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit edeceği, bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, sunulan teklif açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği anlaşılmıştır.
İncelemeye konu ihalede, İdari Şartname’nin 33’üncü maddesinde, teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden yazılı açıklama isteneceği, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği şeklinde düzenleme yapıldığı, 07.12.2022 tarihinde yapılan ihalede, ihale üzerinde kalan isteklinin teklif bedelinin, aşırı düşük teklif sınır değerinin altında olduğunun tespit edildiği ve 09.12.2022 tarih ve E-24295000-934.1.99-43583 sayılı yazı ile diğer belgelerin yanında, sunulması gereken belgeler arasında aşırı düşük teklif açıklamasına yer verildiği ancak anılan istekli tarafından teklif açıklaması sunulmamış olduğu görülmüştür.
İhale üzerinde kalan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması sunulmaması üzerine, idare tarafından 22.12.2022 tarih ve E-92612517-934.1.99-44478 sayılı yazı ile kuşbaşı dana eti, tavuk (göğüs) eti ve tavuk (but) etine ilişkin piyasa fiyatları hakkında Kırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’ndan bilgi istenildiği, söz konusu yazıya ilişkin cevabi yazıda ve piyasada faaliyet göstermekte olan dört firmadan alınan birim fiyat bilgilerinin aritmetik ortalaması belirlenerek bir karşılaştırma cetveli oluşturulduğu, buna göre ihale üzerinde kalan istekli tarafından teklif edilen birim fiyat tutarlarının, piyasa rayicine göre sırasıyla % 4,42, % 27,57 ve % 5,34 oranında daha düşük olduğu, başvuru sahibi istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların ise piyasa rayicine göre sırasıyla % 7,36, % 37,37 ve % 50,00 oranında daha yüksek olduğunun tespit edildiği ve bu tablo esas alınarak, teklif açıklamasında bulunmayan isteklinin teklifinin kabul edildiği anlaşılmıştır.
Yapılan tespit ve incelemeler neticesinde; incelemeye konu ihalede, ihale üzerinde kalan isteklinin, aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu ancak isteklinin teklif açıklamasını idareye sunmamış olduğu bununla birlikte idare tarafından yapılan piyasa araştırması dikkate alınarak, isteklinin teklif birim fiyat tutarlarının piyasa fiyatları ile uyumlu olduğu gerekçesiyle, isteklinin teklifinin geçerli olduğunun belirtildiği ancak ilgili mevzuat hükümlerinde ve ihale dokümanı düzenlemelerinde, aşırı düşük teklife ilişkin yazılı teklif açıklaması sunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceğinin açıkça ifade edildiği ek olarak, mal alımlarına ilişkin mevzuat hükümleri doğrultusunda, tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında yaklaşık maliyete ve diğer isteklilerin tekliflerine göre aşırı düşük olarak belirlenen teklif fiyatının, isteklinin teklif açıklamasını sunmaması üzerine, idare tarafından re’sen yapılan fiyat araştırması üzerine piyasa rayiçlerine kabul edilebilir düzeyde olduğuna ilişkin tespit yapılmasının Kamu İhale Kanunu’nda yer verilen temel ilkelere aykırılık oluşturduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Başvuru sahibinin, iddiasında haklı olduğu tespit edildiğinden, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun yukarıda yer verilen 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde, başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verileceği, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kurum’a yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesinin yapılacağı ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemeyeceği, diğer hallerde ise başvuru bedelinin iade edilmeyeceği hüküm altına alınmış olduğundan itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine yönelik Kurul kararının bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kurul kararı ile birlikte Kuruma yazılı talebi halinde bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde itirazen şikâyet başvuru bedelinin (13.819,00 TL) iade edilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, ihale üzerinde kalan istekli olan Taşoğlu Gıda İnş. Tic. ve San. Ltd. Şti. teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
1) Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde iadesine,
Oybirliği ile karar verildi.
